Hana sira ratu Sang Mahābhīma ngaran ira,
ratu sūnyawangśa.
|
Ana
panjenengane ratu sang Mahabima asmane, ratu wangsasunya.
|
Sira ta magawe aśwamedhayajña, lāwan
rajasūya sātus; phala ning yajña nira mulih sireng swargaloka.
|
Panjenengane
nindake sesaji Asmaweda, lan rajasunya satus; wohing sesajine panjenengane
kandur wonten surga.
|
Pira kunang lawas nireng swarga, manangkil
ta sire Bhaṭāra Brahmā mwang sang dewatā kabeh paḍa manangkil.
|
Pira
suene ana ing swarga, panjenengane ngadhep marang Bathara Brahma lan Dewata
kabeh pada ngadhep.
|
Milu ta Dewī Ganggā manangkil. Kahaḍang
pwa tapih nira kasingkab de ning hangin.
|
Dewi
Gangga melu ngadhep. Tapihe kasempyok kasingkat dening angin.
|
Tumungkul sahana ni sang dewatā haneriya
tanahyun tuminghala.
|
Saananing
dewata ana ing kana ndingkluk ora kepengin ndelok.
|
Kunang Sang Mahābhīma sira tuminghal.
Agělěng ta Bhaṭāra Brahmā mulati sira.
|
Dene
sang Mahabima panjenengane mriksani Bathara Brahma duka mriksani panjenengane
|
Śināpa nira ta mangjanmā mānuṣa, makastrī
Sang Ganggā, apan tan yogya prawṛtti ning dewatā mangkana.
|
Panjenengane
disotake dadi manungsa, nggarwa Sang Gangga, sebab ora pantes tumindake
dhewata mangkana.
|
Manastāpa Dewī Ganggā, an kěna śāpa de
Bhaṭāra Brahmā.
|
Dewi
Gangga prihatin, sebab kena sote Bathara brahma.
|
Tumurun ta Dewī Ganggā sangkeng swarga.
|
Dewi
Gangga mudun marang swarga.
|
Kawit kapanggih Sang Aṣṭabasu de nira,
kěna śāpa de Bhagawān Wasiṣṭha niṣṭarūpa hilang kadewatān ira.
|
Wiwitan
panjenengane ketemu Sang Astabasu. Kena sote bengawan wasista rupane elek
ilang kadewatane.
|
Matakwan ta Dewī Ganggā, ling nira:
|
Dewi
Gangga takon, kandhane:
|
“Kamung Hyang Aṣṭabasu, kadi prihati
gatinta.
|
Kowe
astabasu, kaya sedhih kahananmu. Apa laramu nganti rusak awakmu?
|
Aparan laranta rūkṣāwayawa?”
|
|
Paḍa sumahur Sang Aṣṭabasu hetu ning
lara, ling nira:
|
Sang
Astabasu pada sumaur jalarane lara, tembunge:
|
“Hana sira Ṛṣi Wasiṣṭha ngaran ira.
|
Ana
panjenengane Rsi Wasista asmane.
|
Sira ta makalěmbu i Sang Nandinī.
|
Panjenengane
kagungan sapi jenenge Nandini.
|
Inalap mami tekang lěmbu.
|
Sapi
kui ta colong
|
Agělěng ta sira, śumāpa nghulun dadya
manūṣa.”
|
Panjenengane
duka, ngesotake aku supaya aku dadi manungsa.
|
Mangkana ling Sang Aṣṭabasu.
|
Mangkana
wangsulana Astabasu.
|
Muwah mojar Dewī Ganggā:
|
Dewi
Gangga ngendika maneh:
|
“Sang Mahābhīma śināpa Bhaṭāra Brahmā
mangjanmā manūṣya, kangkěn putra de Mahārāja Pratīpa sira.
|
sang
Mahabima disotake Bathara Brahma supaya njelma dadi manungsa, panjenengane
dipek putra dening Maharaja Pratipa.
|
Sira makastrī kami dlaha.
|
Panjenengane
nggarwa aku besuke.
|
Yan kita kěna śāpa dadi manūṣa Sang
Aṣṭabasu, t’asyasih t’angjanma kita ri kami, marapwan tan alawas dadi
janma.
|
Yen
koe kena sote dadi manungsa, Sang Astabasu, kowe welasa njelmaa marang aku,
supaya ora suwe dadi manungsa.
|
Kunang deya ning upāya mami, asing solah ni
nghulun tan pihěrana de ning swāmi.
|
Dene
anggonku ngupaya kabeh tumindakku ora kene dipenggak dening bojo.
|
Yapwan pihěranya, ngkana tāku tuminggalakna
mulih nghulun mareng swarga, apan paminta ni ngwang antaśāpa ri bhaṭāra,
tělas maputra wwalung siki muliheng swarga.”
|
Yen
nganti dipenging nang kana aku bakal ninggalake mulih menyang swarga, sabab
pamintaku anti sot marang Bathara, rampung duwe anak lan bakal balik menyang
swarga.
|
Mojar Sang Aṣṭabasu: “Rahayu yan
mangkana, nghulun mangjanmā ri kita ike sānak mami wwalung siki.
|
Sang
Astabasu ngendika; slamet yen mangkana, aku bakal njelma lumatan kowe iku
sadulurku cacahe ana 8.
|
Kunang deyanta hilyakna janma mami yan mahu
mětu, abalangakneng Ganggā. Yatanyan tan alawasa nghulun mangjanmā. Kunang
Sang Prabhāta malawas angjanmā, apan agöng doṣanya sangkeng doṣa mami.”
|
Caramu
kelekna manungsa yen metu, uncalna menyang kali Gangga. Sebab kuwi ora bakal
suwe aku njelma sebab dosane luwih gedhe saka dosaku.
|
Mangkana ling ning sānak ira ikang pitung
siki.
|
Mangkana
kandhane sang anak sing ana pitu.
|
Mangkana Dewī Ganggā sirāmituhu pawěkas
Sang Aṣṭabasu.
|
Mangkana
Dewi Gangga manut piwelinge Sang Astabasu.
|
Pira kunang wistāra ning kālanya, tucapa ta
Mahārāja Pratīpa, sang ratu ri Hāstinapura.
|
Sapira
suwene, kacarita Maharaja Pratipa, Ratu ing Praja Astina.
|
Sira ta magawe tapa ri tīra ning Ganggā
majalagamana sira.
|
Panjenengane
nindakake tapa ing pinggire kali Gangga.
|
Makěm sira sore, ring prabhātakāla měntas,
muwah-muwah sira mangkana.
|
Panjenengane
kungkum ing wektu sore, mentas ing wayah isuk, saben saben panjenengane
mangkana.
|
Nāngkěn soma sira nirāhāra. Ḍatěng ta Dewī
Ganggā, mangisapu (maN-kisapu) ri pupu sumāntwa (um-santwa) ri sang prabhu,
ling nira:
|
Saben senen panjenengane pasa. Dewi Gangga
teka, lungguh ing pupu matur kanthi alus marang sang Prabu, tembunge:
|
“He Kuruśreṣṭha, Mahārāja Pratīpa.
Nghulun hyang ning nadī, ka+akarṣaṇa de ning brata-nta. Mogha-ng-ku+a-hyun
i kita, matang yan kami ḍatěng mangke, sumewā (um-sewa+a) haji don i
nghulun.”
Dewī Ganggātyanta
(Ganggā+atyanta) dibya ning rūpanta (rūpa-nta) Salwir ing koněng-oněng hane
śarīrantāwayawanta kabeh (Sa-lwir) (ka+o/uněng-oněng) (hana+i)
(śarīra-nta+awayawa-nta). Anghing ndātan panuwuhakěn rāga ni nghulun.
(paN-tuwuh-akěn). Kadi panon (paN-ton) ing bapa ring anak, mangkana manah-ku
(um-ton) ri kita, těkwan ikang dakṣinoru, (unggu+an) ing anak makisapwan
(ma-kisapu+an) tatwa nikā ring bapanya. Kunang ikang bāmoru pupu (kiwa+an). ya nggwan ing strī makisapwan ing
lakinira. Těngěn pwa yonggwānta (ya+unggu+an-ta), matang yan (mantu+a) ni
nghulun kita, ya pānak (pa+anak) mami dlāha.”
|
“E tetungguling wangsa Kuru, Maharaja
Pratipa. Aku déwaning kali, ketarik déning tapamu. Dumadakan aku kepéngin
marang panjenengan, mulané aku teka saiki, arep suwita (ngabdi) marang
panjenengan tujuanku.
“Dewi Gangga banget ngédab-édabi wujudmu. Sakabèhé sing nengsemaké ana
ing saranduning awakmu. Nanging ora nuwuhaké napsuku, kaya panyawangé bapak
marang anak, mangkana atiku nyawang marang kowé, apa manèh pupu tengen kuwi,
sejatiné enggoné anak pangkon karo bapaké. Déné pupu kiwa kuwi, enggoné wong
wadon pangkon karo bojoné. Manggonmu ana ing tengen, mulané kowé bakal (dadi)
mantuku, dhèwèké anakku bésuk.
|
Mangkana ling Mahārāja Pratīpa. Antarlīna ta Dewī Ganggā.
|
Mangkono
ngendikané Maharaja Pratipa. Dèwi Gangga ngilang.
|
Huwus Mahārāja Pratīpa magawe (ma-gawe)
tapa, mulih (um-ulih) ta sira ring kaḍatwan (ka-ḍatu+an).
|
Sakwisé
Maharaja Pratipa nindakaké tapa, panjenengané kondur menyang kraton.
|
Amětěng (aN-wětěng) ta strī nira Sang
Sunanda ngaran (ng-aran) ira.
|
Garwané
sing asmané Sang Sunanda ngandhut/mbobot/ nggarbini.
|
Mangjanma (maN-janma) ta Sang Mahābhīma ri
sira, sang śināpa (in-sāpa) de Bhaṭara Brahmā ngūni.
|
SM,
sing disotaké déning BB biyèn, nitis marang panjenengané.
|
Sěḍěng śānta pwa sang prabhu, makānak
(maka+anak) i sira, inaranan (in-aran-an) ta Sang Śāntanu, lituhayu
paripūrṇa, tan hana (ka-kurang) (nira+ing) lakṣana (sarwa+astra-kusala),
wihikan ing (sarwa+a-yudha).
|
Sang
Prabu lagi sabar, panjenengané kagungan putra, diparingi asma Sang
Santanu, bagus banget, ora ana kekurangané ing tandha sakabèhé ilmu manah,
ngerti ing sakabèhé gelar/ strategi perang.
|
Těka pwa ng kayowanan (ka-yowana-ěn) ira,
(in-abhiṣeka) ta sira ratu (um-silih) i (karakṣaka-ěn) ing rat.
|
Tumeka/tekan
ing kadiwasané, panjenengané diwisuda dadi ratu nggentèni njaga donya.
|
Mahārāja Pratīpa lumaku (um-laku) wanawāsa sira.
|
Maharaja
Pratipa tindak menyang pertapan ing alas.
|
Tucapa ta Mahārāja Śāntanu, sira ta
mṛgayācila, (ma-buru-buru) (ri+alas) nira ri pinggir ing Ganggānadī (Ganggā-nadī),
tinūt (in-tūt)
nira mingruhur, ekākī, tunggal-tunggal sira tan parowang (pa-rowang); adoh ulih nira lumaku (um-laku) (ka-panggih) ta Dewī
Ganggā, sangkěp ing bhūṣaṇa, sāksāt Sang Hyang Śrī manurun (maN-turun).
|
Kocapa
Maharaja Santanu, panjenengané kangen/kepéngin beburu, beburu menyang alas
ing pinggiring Kali Gangga, diturut mandhuwur, dhèwèkan, ijèn tanpa kanca;
adoh olèhé tindak, ketemu karo DG, busanané ganep, sasat/kaya SHS tumurun.
|
Ka-puh-an ta Sang Śāntanu tumon (um-ton)
Dewī Ganggā.
|
Sang
Santanu kesengsem mirsani Dewi Gangga.
|
Mojar (ma+ujar) ta sira:
|
Panjenengané
ngendika:
|
“Ibu sang ahayu, sang konang-onang (ka+onang-onang)
jaghananta (jaghana-nta) sang paripūrṇa gěmuh ing (stana-dwaya-nta).
|
“Ibu
sing ayu, sing bokongmu nengsemaké, sing weweg sampurna payudaramu loro.
|
Aparan ta karowanganta (ka-rowang-an-ta).
|
Sapa
kancamu?
|
Sangapa (maka-putri) kita?
|
Sapa
(sing peputra kowé) wong tuwamu?
|
Apa kārya-nta ka-panggih irikang
Ganggā-nadī-tīra.
|
Apa
gawéanmu (kok) ketemu ana pinggiring Kali Gangga?
|
Nghulun mogha kāma tibrā (tibra+a) ma-hyun
iri kita.”
|
Aku
dumadakan tresna banget kepéngin marang kowé.”
|
Sumahur (um-sahur) Dewī Ganggā:
|
Dewi
Gangga mangsuli:
|
“Nghulun tinañān (in-taña+an) Śrī Mahārāja,
sugyan kita tan wruh (iri+aku) mangke: nghulun jāhnawī ngaranku (ng-aran-ku),
sumanggrahā (um-sanggraha+a) ri naranātha don mami.
|
“Aku
didangu Sri Maharaja, mbokmenawa panjenengan ora pirsa marang aku saiki: aku
Jahnawi jenengku, arep ngladeni/ngabdi marang sang prabu tujuanku.
|
Bapatāhyun (bapa-ta+a-hyun) sira mamantwa
(ma-mantu+a) rikāna ling nire (nira+i) nghulun ngūni kāla nirān (nira+an)
pagawe (pa-gawe) tapa ri tīra ni nghulun.
|
Bapak
panjenengan kepéngin arep mantu, biyen/ing kana ngendikane marang aku rikala
nindakake tapa ing pinggirku.
|
Ya ta dumeh ni ngwang anurun (aN-turun)
mara ngke, a-kurěn lāwan kita nghulun.
|
Kuwi
jalarane aku mudhun mrene, aku palakrama/kawin karo panjenengan.
|
Kuněng samayangku (samaya-ng-ku) lāwan kita
haywa ta nghulun wineh (in-weh) ujar tan-yogya mwang tan uhutaneng (uhut-ana+ing)
sarwa-kārya.
|
Déné
janjiku karo panjenengan, aku aja diparingi tembung sing ora pantes lan aja dipenging
ing sakabèhing tumindak.
|
Yapwan siněngkěran (in-sěngkěr-an) ing
śabda tan panūt (paN-tūt) sa-ka-hyun-an-i nghulun, niyata tinggalaknangku (tinggal-akěn-a-ng-ku)
kita.”
|
Yèn
diwatesi ing tembung ora manut kabeh kekarepanku, mesthi panjenengan bakal
taktinggalaké.
|
Mangkana ling Sang Ganggā.
|
Mangkono
tembunge/wangsulane SG
|
Mulih (um-ulih) ta Mahārāja Śāntanu saha
Dewī Ganggā, winawa (in-wawa) nira mañjing (um-anjing) i dalěm ka-ḍatu+an.
|
Maharaja
Santanu kondur karo DG, diasta mlebu menyang kraton.
|
Akurěn ta sira.
|
Panjenengané
krama
|
Kalunghā (ka-lunghā) tang lek lāwan tahun,
tan kawruhan (ka-wruh-an) wilang nikā, makanimitta ng suka nira de mahārāja
silih asih mwang Dewī Ganggā, warěg ing sanggama, mangjanma (maN-janma) ta
Sang Aṣṭabasu ri sira, māngkin tahun sira mānak (ma+anak), ndātan iningu
(in-ingu) nira, inabalangakěn (in-abalang-aken)ira ring lwah juga, pitu kweh
Sang Aṣṭabasu huwus mangjanma ri sira, Sang Dhara, Sang Dhruwa, Sang Soma,
Sang Āpah, Sang Anila, Sang Anala, Sang Pratyangga.
|
Sasi
lan taun wis klakon/kawuri, ora kawruhan etunge/petunge, sebab saka senenge
maharaja silih asih karo DG, wareg/tutug ing sanggama, Sang Astabasu nitis
marang panjenengane, saben tahun panjenengane babaran, ora diopeni,
diuncalake menyang kali, pitu akehe Sang Astabasu wis nitis marang
panjenengane, SaDha, Sdhru, SS, SA, SAn, SAn, SPr.
|
Nāhan tang Aṣṭabasu-janma tělas binuñcang
(in-buncang) ing lwah nangkěn tahun, hěnti ning rare pitu tinibākěn (in-tiba+akěn)
ing Ganggānadī (Ganggā-nadī), mangjanma ta Sang Prabhāta, wungsu Sang
Aṣṭabasu.
|
Mangkono
titisane Astabasu entek diguwang/buwang/bu-wak/guwak ing kali saben taun,
rampung bocah pitu dibuwang ing kali gangga, Sang Prbt nitis, ragile SA.
|
Mojar ta Mahārāja Śāntanu ri Sang Ganggā:
|
Maharaja
Santanu ngendika marang SG
|
“Sang Ganggā. Akweh dahat anakta (anak-ta),
tinibākěn ing lwah juga kabeh.
|
“Sang
Gangga. Akeh banget anakmu, diguwang ing kali kabeh.
|
Mahāpāpa (mahā-pāpa) těměn prawṛttinta (prawṛtti-nta).
|
Nistha
temen tumindakmu.
|
Tan huwus nike ulahta (ulah-ta), mamāti (maN-pati)
rare.”
|
Ora
uwis tumindakmu,
mateni
anak.”
|
Mangkana ling Mahārāja Śāntanu.
|
Mangkono
ngendikane Maharaja Santanu
|
Sumahur Dewī Ganggā: “Hana ta samaya mami
ngūni lāwan Mahārāja Śāntanu, tan uhutana (uhut-ana) kami ring sarwabyāpāra (sarwa-byāpāra).
|
Dewi
Gangga semaur/mangsuli:
“Ana
janjiku biyen karo Maharaja Sentanu, ora menging aku ing sabarang tumindak.
|
Mohut (ma+uhut) pwa kita mangke, aryakna (ari+akěn-a) mangke.
Melaranglah
engkau sekarang, akan menghentikan(ku) sekarang.
|
Saiki
panjenengan nglarang, ngendhegake/menggak.
|
Kunang hetungkwanghabalangakěn (hetu-ng-ku+aN-habalang-akěn)
ing rare, nihan prastāwanya (prastāwa-n-ya), ndak pacaritākěn (pa-carita+akěn)
kita mangke:
|
Dene
sebabe aku nyemplungake anak,
mangkene
jalarane, arep dakcritakake marang panjenengan saiki:
Adapun
sebabku menghanyutkan anak, demikian sebabnya, akan diceritakan (kepada)mu
sekarang:
|
Hana ta Sang Aṣṭabasu ngaran (ng-aran)
ira, dewatānak (dewatā+anak) Sang Hyang Dharma, pa-tunggal-an i ngaran ira:
Sang Dhara, Sang Dhruwa, Sang Soma, Sang Āpah, Sang Anila, Sang Anala, Sang
Pratyangga, Sang Prabhāta.
|
Ana Sang Astabasu asmane, dewa putrane SH
Dharma,
siji-sijine asmane:
Adalah SA
namanya, dewata putra SH, masing-masing namanya:
|
Sira maka-strī Sang Dyoh. Dia (mereka) beristerikan SD
|
Penjenengane nggarwa Sang Dyoh
|
Hana ta sira ṛṣi mahāśakti, Bhagawān
Wasiṣṭha ngaran ira.
|
Ana resi mahasekti, BW asmane
Adalah dia
resi (yang) sangat sakti, BW namanya.
|
Sira ta ma-dṛwya lěmbu Sang Nandinī ng-aran-ya,
suruh-an ira sangke (sangka+i) Sang Hyang Iśwara.
|
Panjenengane kagungan sapi Sang Nandini
jenenge, ayahanipun saking SH Iswara.
Dia (lah)
memiliki lembu SN namanya, suruhan(nya) dari SHI.
|
Ka+ātiśaya, nikang lěmbu amětwakěn (aN-wětu+akěn)
sa-kaharěp yan hana wwang anginum (aN-inum) susunya, tan keneng (kena+ing) tuha.
|
Kaluwihane, sapi kuwi ngetokake kekarepan
yen ana wong ngombe susune, ora dadi tuwa.
Keistimewaannya,
itu lembu mengeluarkan sekehenda kalau ada orang meminum susunya, tidak
terkena tua.
|
Hinga ning hurip ing anginum susunya
sapuluh iwu tahun.
|
Watese urip yen ngombe susune sepuluh ewu
taun.
Batas
(dari) hidup yang meminum susunya sepuluh ribu tahun.
|
Ya tikā kahyun (ka-hyun) Sang Dyoh.
|
Yakuwi (sing) dikarepake Sang Dyoh
Ya itu
(yang) dikehendaki SD.
|
Mojar ta sire (sira+i) Sang Prabhātā.
|
Dheweke ngomong marang S Prabhata.
Berkatalah
ia kepada SP.
|
“He swāmi, tasyasih ta kita ri kami.
“Suamiku,
berkasihanlah engkau kepadaku.
|
“Kangmas, welasa panjenengan marang aku.
|
Alap lěmbu Sang Ṛṣi Wasiṣṭha.
|
Colongen sapine SRW
Ambillah
(Curilah) lembu SRW.
|
Pa-kěna-nya de ni nghulun, hana mitra mami
ring manusaloka, rājaputrī anak Mahārāja Uśīnara, Sang Jiwatī ngaran ira.
|
Gunane kanggo/tumrap aku, ana kancaku ing
donyaning manungsa, rajaputri putrane MU, Sang Jiwati jenenge.
Guna(nya)
untukku, ada temanku di dunia manusia, putri raja putra MU, SJ namanya.
|
Ya
ta pa-weh-a ni nghulun manginum susunya, marapwan tan katěkāna (ka-těka+an-a)
jarā, maran a-pagěh dengkwamitra (de-ng-ku+a-mitra) lāwan rasikā.
|
Dheweke
arep takwenehi (supaya) ngombe susune, supaya ora tumeka ing pati, satemah
tetep anggonku memitran/kekancan karo dheweke.
Itulah akan
diberikan olehku meminum susunya, agar tidak akan sampai mati, sehingga
tetaplah pertemananku dengannya.
|
Mangkana ling Sang Dyoh, sangke sih nira ma-priyā,
lumāmpah ta Sang Prabhātā sumyang (um-syang) i wwang sa+anak-n-ya kabeh, in-alah
nira tang Nandinī.
|
Mangkono tembunge SD, saka asihe minangka
bojo, SP mangkat ngajak sadulure kabeh, N dikalahake.
Demikian
kata SD, karena cintanya sebagai suami, berjalanlah (memintalah) SP mengajak
kepada saudaranya semua, dikalahkannyalah itu N.
|
Wruh
pwa Bhagawān Wasiṣṭha, śināpa nira Sang Aṣṭabasu, mangjanmā (maN-janma+a)
ring mānuṣa, apan tan solah (sa+ulah)
ning dewatā solah nira.
|
BW
pirsa, SA disotake, supaya nitis marang manungsa, sabab tumindake kuwi dudu
tumindake dewata.
Tahulah BW,
dikutuknya SA, supaya menjelma menjadi manusia, sebab bukan tindakan dewata
tindakannya.
|
Mapintakasih (ma-pinta-kasih) ta sira tan malawasa
(ma-lawas-a) dadi manusya.
|
Panjenengane nyuwun kawelasan supaya ora
suwe dadi manungsa.
Minta belas
kasihlah ia agar tidak lama menjadi manusia.
|
Mojar ta Bhagawān Wasiṣṭha:
|
BW ngendika:
Berkatalah
BW
|
“Kita pitung siki tan malawas (ma-lawas) janmanta (janma-nta), apan tan mukya ning dosa.
|
“Kowe pitu cacahe ora suwe anggonmu dadi
manungsa, sebab dudu sing marahi dosa.
“Engkau
bertujuh tidak lama manusiamu sebab bukan pimpinan (pemulai/yang mengajak)
dosa.
|
Kunang ikā Sang Prabhātā, yeku (ya+iku) mukyanya (mukya-n-ya) apan tumūtakěn (um-tūt-akěn) ujar
ni strīnya (strī-n-ya).
|
Dene SP kuwi, yaiku sing marahi dosa sabab
ngetutake ujare bojone
Adapun itu
SP, yaitu pemimpinnya sebab mengikuti kata isterinya.
|
Tātan pastrī (pa-strī) dlāha magěhakna (um-pagěh-akěn-a) dharma
sang watěk Kuru, gumawayakna (um-gawe-akěn-a) sa-ka-hyun sang bapa.”
|
Ora duwe bojo besuke, netepake/ngantepi
tugase wangsa Kuru, nindakake sakkersane bapak.”
Tidak
bersiteri besok, membantu menguati tugas wangsa Kuru, akan melaksanakan
sekehndak ayahnya.
|
Mangkana ling Sang Wasiṣṭha.
|
Mangkono ngendikane SW. Demikian kata SW.
|
Ri huwus Sang Aṣṭabasu mulih ring swarga
tumurun ta Sang Prabhātā mangjanma.
|
Sakwise SA kondur menyang swarga, SP
tumurun nitis.
Sesudah SA
kembali ke surga, turunlah SP menjelma.
|
Yeki (ya+iki) winětěngakěn (in-wětěng-akěn)
i nghulun mangke.
|
Yaiki sing takkandhut saiki.
Ya ini
dikandung olehku sekarang.
|
Kunang ring hělěm yang (ya-ng) mijil (um-wijil)
tan ilu ya hinilyakěnku (in-hili+akěn-ku) ring bañu gumawayakna kahyun ta
dlāha.”
|
Déné ing bésuk dhèwèké lair ora mèlu takkèlèkaké
ing banyu, bakal nindakaké kersa penjenengan bésuk.”
Adapun di
kemudian hari ia lahir tidak ikut ia dihanyutkanku di air akan melaksanakan
kehendakmu kelak.
|
Mangkana ling Dewī Ganggā. Antarlīna ta
sira mulih mareng nadī Ganggā muwah.
|
Mangkono ature DG. Panjenengane ngilang kondur
menyang kali Gangga maneh.
Demikian
kata DG. Gaiblah ia pulang ke Sungai Gangga lagi.
|
Kawěkasta (ka-wěkas-ta) Mahārāja Śāntanu
prihati ri patinggal (pa-tinggal) Dewī Ganggā, tan wring deya nira kāngkěn
ing dewī nira.
|
Kari MS prihatin sakwisé ditinggal DG, ora
pirsa carané (mikir) garwané.
Tinggallah
MS sedih sepeninggal DG, tidak tahu cara pikir isterinya.
|
Mulih ta sireng kaḍatwan, tathāpi tan lupa
de nira (um-rakṣa) ikang rāt.
Pulanglah
ia ke kerajaan, tetapi tidak lupa (tugasnya) menjaga dunia.
|
Panjenengané kondur menyang kraton, nanging
ora lali anggoné rumeksa/njaga jagad.
|
Swastha ta ng bhuwana de nira, ika pwatutur
i dharmanya sowang-sowang.
Tenteramlah
dunia olehnya, itulah melaksanakan kewajibannya masing-masing.
|
Donya tentrem déning panjenengané, kuwi
(marga) nindakaké kewajibané dhéwé-dhéwé.
|
Tigang puluh něm tahun lawas nira tan
pastrī, kewala gumawayakěn karākṣan (ka-rākṣa-ěn) ing jagat juga sira.
36 th
lamanya tanpa istri, hanya melaksanakan penjagaan dunia saja ia.
|
Telung puluh enem taun lawasé ora kagungan
garwa, (panjenengané) mung nindakaké ngreksa jagad.
|
Muwah ta sira buru-buru ring alas, těpi
nikang Jāhnawī. Katon tekang (ta+ikang) Ganggā kṣaya toya-n-ya, alit hilīnya
ta kadi göng-n-ya+ing lagi.
Lagilah ia
berburu ke hutan, (di) tepi sungai Jahnawi. Terlihatlah itu (sungai) Gangga
sedikit airnya, kecil alirannyalah tidak besar seperti dulu.
|
Panjenengané beburu manèh menyang alas, (ing)
pinggiring kali Jahnawi. Kali Gangga katon rusak (rècèk-rècèk/asat) banyuné,
cilik iliné ora gedhé kaya biyèné.
|
Sandeha ta manah nira, tinūt nira ta hulu
nikang lwah.
Khawatirlah
hatinya, diikutinya hulu itu sungai.
|
Penggalihé kuwatir, uloning (tuking) kali
diturut (mendhuwur).
|
Katon ikang rare mangaděg (maN-aděg) i
těngah ning lwah, sahadhanunya (saha-dhanu-n-ya) mwang ara kumambang (um-kambang)
ing wai, subadhā pagěh kadi in-ḍawuhan.
|
Katon bocah kuwi ngadeg nèng tengah kali,
karo gendhéwané lan kayu kemambang ing banyu, kukuh kuwat kaya dibendung.
Terlihat
itu anak berdiri di tengahnya sungai, dengan busurnya dan kayu mengapung di
air kuat sentosa seperti bendungan.
|
Ya dumeh ikang Ganggā tan aděrěs hilīnya.
|
Kuwi sebabé kali Gangga ora gedhé iliné.
Itu
sebab(nya) itu Gangga tidak deras alirannya.
|
Kawěnang tāmběk nira mulat (um-ulat).
Heranlah
hatinya melihat.
|
Penggalihé gumun mirsani.
|
Kṣana hilang tang (ta-ng) rare, parěng
hilang mwang warayang-n-ya těka ning langkap ikā.
|
Dumadakan bocah kuwi ilang, bareng ilang
karo panahé tekan gendhéwané.
Tiba-tiba
hilanglah anak itu, bersamaan hilang dengan panahnya sampai dengan busur itu.
|
Kamatěnggěngěn (kamatěnggěng-ěn) ta Mahārāja Śāntanu, mingětakěn (um-ingět-akěn)
wěkas ring rare.
|
MS kamitenggengen,
mirsani tipak tilasé bocah kuwi.
Terpesona/bengong/tercenganglah
MS melihat bekasnya anak (itu).
|
Tadanantara ḍatěng ta Dewī Ganggā
tumuntuni (um-tuntun-i) putra nira, mājar (ma+ajar)i Mahārāja Śāntanu:
|
Ora antara suwé DG rawuh nuntun putrané,
matur marang MS:
tak lama
kemudian datanglah DG menggandeng anaknya, berkata kepada MS:
|
Kita Mahārāja Śāntanu.
|
“Penjenengan MS
Kau MS
|
Ikang
rare, mangabyāsa (maN-abyāsa) dhanur-weda-śāstra, anakta lāwan nghulun iki,
ikang hana dalěm wětěngku ngūni, nduk sěḍěng tuminggalakěn kita, si
Dewabrata ng-aran-ya de ni nghulun, atyanta prajña nikā, wineh (in-weh) ni
nghulun mangajya (maN-ajya) weḍaśāstra ri Bhagawān Rāma Paraśu.
|
Bocah
kuwi, sinau ilmu manah, putra panjenengan klawan aku, sing ana jero wetengku
biyèn, dhèk lagi ninggalaké panjenengan, Déwabrata jenengé déning aku
(takjenengké Dewabrata), banget pintere kuwi, takkongkon sinau ilmu wedha
marang BRP.
Itu anak,
belajar memanah, anakmu dengan aku ini, yang ada dalam kandunganku, ketika
sedang meninggalkan engkau, si DB namanya, sangat pandai itu, diberi oleh
saya (supaya) belajar ilmu weda kepada BRP.
|
Ya tikā tělas ka+abyāsa-n-ya.
Yaitu
selesai belajarnya.
|
Yakuwi rampung pasinaoné.
|
Ike magawe ka-hěrět-an ikang lwah.
Ini membuat
berhentinya itu sungai.
|
Kuwi agawé mandhegé (mambeg) kali.
|
Tālap (ta+alap). Tulihakěn kaḍatwan.
Ambillah.
Pulangkan (ke) kerajaan.
|
Mangga penjenengan pundhut. Penjenengan
asta (ulihaké) menyang kraton.
|
Mangkana ling Dewī Ganggā; suka tāmběk
Mahārāja Śāntanu.
Demikian
kata DG; senanglah hati MS.
|
Mangkana aturé DG; MS rena penggalihé.
|
Inalap
(in-alap) nira ta Sang Dewabrata, mulih ta sireng kaḍatwan, majarakěn (um-ajar-akěn)
ikang Dewabrata ring rāt kabeh, an prasiddhānak (prasiddha+anak) nira lāwan
Dewī Ganggā.
Dibawanyalah
SD, pulang ia ke kerajaan, mewartakan itu DB ke dunia semua, bahwa sungguh
anaknya dengan DG.
|
SDB
diasta, panjenengané kondur menyang kraton, martakaké DB kuwi marang
saindenging donya, yèn temen/pancèn anaké karo DG.
|
Patara tahun lawas Sang Dewabrata tamolah (tan-
ma+ulah) i sira bapa.
Beberapa
tahun lama(nya) SDB berdiam pada ayahnya.
|
Sawetara taun lawasé SDB manggon karo bapaké.
|
Atyanta sih śri mahārāja ma-putra ri sira.
Sangat
kasih(lah) sri maharaja berputera(kan) dia.
|
Sri maharaja banget tresnané peputra dhèwèké.
|
Kathañcana maměng-aměng ta Mahārāja Śāntanu
mareng Yamunā.
Kebetulan
bermainlah MS ke Yamuna.
|
Dilalah MS ameng-ameng menyang Yamuna.
|
Hangrěngö
(aN-rěngö) wṛtta ning jana yan hana-gundha (gunda?) su-ganda kadi+ambö-ning
sari ning śatapatra ka-tawan de ning mārūta, atyantottama (atyanta+uttama)
wanginya sumök (um-sök) sumar (um-sar) těka hati.
Mendengar
warta orang kalau ada bau mewangi seperti bau bunga satapatra terbawa oleh
angin, sangat utama wanginya memenuhi menebar sampai (di) hati.
|
Mireng
wartaning wong yèn ana ganda wangi kaya ambuning kembang satapatra kegawa
angin, wangi banget ngebaki sumebar nganti tekan ati. R1,4
|
Sa-ḍatěng nireng Yamunā, tuhu ling nikang
mawarah ri sira.
Sesampainya
di Yamuna, nyata(lah) kata yang memberitahu kepadanya.
|
Satekané Yamuna, bener kandhané sing
ngabari marang panjenengané.
|
Tinūt nira sangka nikang wangi.
Diikutinya
asal itu (bau) wangi.
|
Asalé ganda wangi kuwi ditutaké.
(diturut/digolèki)
|
Kapanggih ta sang Sayojanagandhī de nira.
Tertemuilah
Sang Sayojanagandi olehnya.
|
SS ditemokaké déning panjenengané.
|
Sira ta makagandha mangkana.
Dialah yang
berbau demikian.
|
Dhèwèké sing duwé ganda wangi kuwi.
|
Atěhěr paripūrṇa hayu ni rūpa nira.
Lagi pula
sempurna cantik wajahnya.
|
Lan manèhé ayu banget praupané.
|
Sarāga ta Mahārāja Śāntanu tumon i sira.
Jatuh
cintalah MS melihat kepadanya.
|
MS kasmaran mirsani dhèwèké.
|
Ma-hyun ta sira ri Sang Sugandhini.
Inginlah
dia kepada SS.
|
Panjenengané kepéngin marang SS.
|
Tinañan (in-taña-ěn) ta sira de mahārāja,
majar (um-ajar) ta sira yan Daśabalakanyā, wěka Sang Daśapāti.
Ditanyailah
dia oleh maharaja, menjawab kalau gadis Dasabala, anak S Dasapati.
|
Dhèwèké didangu déning maharaja, matur yèn
prawan Dasabala, putrané Sang Dasapati.
|
Tumuluy
(um-tuluy) sira mare Sang Daśabala, ratu ning Diwara sira, sādhya sang prabhu
ri Hāstina, mamělya (maN-wěli-a) ring rajata mwang kañcana ratna sira.
Lalu dia
datang kepada S Dasabala, ratu Diwara dia, keinginan sang raja Hastina, akan
membeli dengan perak dan emas permata (dia)
|
Panjenengané tumuli marani Sang Dasabala,
ratuning Diwara, sedyané sang prabu Hastina, arep nuku nganggo pérak lan mas
inten.
|
Ya ta panumbasan ire Sang Gandhawatī hiḍěp
nira.
Itulah
pembeliannya S Gandhawati pikirnya.
|
Penggalihé, kuwi minangka pitukoné
Sgandhawati.
|
Mojar ta Sang Daśapāti ri haji:
Berkatalah
SD kepadanya
|
Sang Dasapati matur marang panjenengané:
|
“Sajña śri mahārāja.
“Maaf Sri
Maharaja
|
“Nyuwun pangapunten sang prabu/sinuwun.
|
Tan mās mani ka-harěp i nghulun panumbasa (paN-tumbas-a)
sang nātha.
Bukan emas
dan intan keinginanku sebagai pembelian sang raja.
|
Sanès mas inten kajeng kula minangka
panumbasipun, sinuwun.
|
Kunang
yan sang prabhumahyun i nghulun, kasatyan rahadyan sanghulun panumbasa haji,
ndi ta ling patik haji ri sang ahulun Sang Gandhawatī sira ta dharmapatnya (dharmapatni+a)
de sang nātha, anaknya sumiliha (um-silih-a) karatun (ka-ratu-ěn)haji ring dlāha.
|
Adapun
kalau sang raja menginginkan saya, kesetiaanmu sebagai pembelianmu, manakah
(adapun) kataku kepadamu Sang Gandawati dialah agar (menjadi) permaisuri oleh
sang raja, anaknya akan menggantikan/memiliki kerajaanmu kelak.
Déné yèn sinuwun ngersakaken kula, kasetyan
panjenengan minangka panumbasipun, déné atur kula dhateng panjenengan, Sang G
sageda dados pramèswari dalem, anakipun badhé nglèngsèr keprabon dalem ing
tembé.
|
Kuněng anak haji Sang Dewabrata tan
sumiliha sira ring kaḍatwan, sanistanyan (sa-nistanya-ěn) prasiddhānak
atuhā, yan manggā (mangga+a) mahārāja mangkana, wehakna (weh-akěn-a) ni
nghulun ri haji Sang Gandhawatī.”
|
Déné putra dalem SDB boten badhé nggentosi
keprabon dalem, sinaosa èstu putra sepuh, yèn sinuwun kersa makaten, Sang
Gandawati badhé kula aturaken dhateng panjenengan.
Adapun anak
tuan, SDB, tidak akan menggantikan sbg raja, walaupun sungguh anak yang tua,
jika tuan bersedia demikian, akan diserahkan olehku kepada tuan SGW.
|
Mangkana ling Sang Daśabala.
|
Mangkono aturé S Dasabala.
|
Glāna ta Mahārāja Śāntanu de ning ujar Sang
Daśapāti, apan prasiddha kasih nira ri Sang Dewabrata.
Gundahlah
MS oleh ucapan Sdasapati, sebab sungguh kasihnya kepada Sdewabrata.
|
MS bingung déning aturé S Dasapati, sabab
banget tresnané marang Sang Dewabrata.
|
In-abhimata nira Sang Dewabrata sumiliha ng
kaḍatwan ira, tātan angga Sang Daśabalānak nira tukuněn ing apeni
ratnakañcana.
Diinginkannya(lah)
Sdewabrata akan menggantikan kerajaannya, tidak mau(lah) Sdasabala anaknya
dibeli dengan emas intan permata.
|
Kersané, S Dewabrata bakal nggentèni
kapraboné, (nanging) S Dasabala ora gelem anaké dituku nganggo mas inten
rajabrana.
|
Mulih ta mahārāja, ndan tībra hyun ire Sang
Gandhawatī.
Pulanglah
maharaja, nah sangatlah inginnya kepada Sang Gandawati.
|
Maharaja kondur, (banjur) banget kepenginé
marang Gandawati.
|
Tan hana hyun ireng strī len, tar kěneng
pangan turū sira, māri (ma+ari) tuhagana ring dharma sira, aking-king wet ni
lara nira.
Tidak ada
keinginannya kepada wanita lain, tidak makan tidur dia, kebiasaannya berhenti
akan tugasnya, kurus kering akibat sakitnya.
|
Ora (ana) duwé pepénginan marang wanita
liya, ora klebon dhahar lan saré, anggoné nindakaké kuwajiban mandheg, kuru
aking amarga gerahé. R 1, 4
|
Wruh pwa Sang Dewabrata ri karaṇa niran
prihati, lumampah ta sireniring (sira+in-iring) de ning mantrī mare Sang
Daśapāti amalakwi (aN-palaku+i) Sang Gandhawatī warangěn ira lāwan sira bapa,
atěhěr pinakadharmapatnya sang nātha.
|
SD ngerti marang sebabé prihatin, dhèwèké
lunga/mlaku diiring déning mantri mara menyang SDP njaluk SGW supaya dikawin
karo bapaké, lan manèhé minangka pramèswari.
Tahulah SDB akan sebabnya prihatin,
berjalanlah ia diiring oleh mantri menuju ke SDP meminta SGW untuk diperisterikan
oleh ayahnya, selanjutnya sebagai permaisuri raja.
|
Kuněng śabda Sang Daśabala, maděg (um-aděg)
kadi ngūni.
|
Déné tembungé SD, tetep kaya wingi.
|
Mojar ta Sang Dewabrata:
|
SDB matur:
|
“Ike śabda ni nghulun Sang Daśabala
tuhu-tuhu tan ujar ing lěñok.
“Ini
perkataanku Sdasabala, sungguh bukan perkataan bohong.
|
“Iki
tembungku Sang Dasabala, ujar temenan dudu ujar apus-apusan.
|
Anak Sang Gandhawatī juga ratwa, nghulun
tan ratwa (ratu+a).”
|
Anaké SGW bakal dadi ratu, aku ora bakal
dadi ratu.”
Putra SGW(lah)
akan menjadi raja, aku tidak akan menjadi raja.”
|
Sumahur Sang Daśapatī:
|
SDP
matur:
|
“Rahayu yan mangkana, yan tuhu-tuhu kita
tan ratwa (ratu+a), ndan anak-ta hělěm ratwa kahyunta (ka-hyun-ta) Sang
Dewabrata.”
“Bagus
kalau begitu kalau sungguh-sungguh engkau tidak akan menjadi raja, lalu
anakmu besok akan menjadi raja keinginanmu SDB.”
|
“Saé
menawi makaten, yèn èstu panjenengan boten badhé dados ratu, lajeng kersa
panjenengan putra panjenengan ing bénjang badhé dados ratu.
|
Mojar Sang Dewabrata muwah:
|
SDB
matur manèh:
|
“Sang Daśabala. Pratijņa mami rěngönta: tan
ikang kaḍatwan juga tinggalakna ni nghulun, ikang wiṣaya strī tinggalakna
ya.
SDBl,
sumpahku dengarkanlah; tidak hanya kerajaanlah yang akan kutinggalkan, itu
keinginan terhadap wanita juga akan saya tinggalkan.
|
“SDbala.
Rungokna sumpahku: ora mung kaprabon sing taktinggalaké, bab pepénginan
marang wong wadon uga taktinggalaké.
|
Mangke tambayan i nghulun brahmacarya.
Sekarang
permulaanku brahmacarya.
|
Saiki
wiwitané aku brahmacarya/wadat.
|
Ring apan tāku dumadyaknāng (dumadi+aken+a+a-ng)
anak?”
|
Sebab apa aku didadèkaké anak?
Untuk apa
aku dilahirkan?
|
An-mangkana ling Sang Dewabrata, karěngö
dewatā śabda de Sang Dewabrata:
Demikian
kata Sang DewaB, terdengarlah suara dewa oleh SDB:
|
Mangkono
tembungé Sang Dewabrata, (banjur) krungu sabdaning dewata dening Sang
Dewabarata
|
Ling ning dewatā: “Bhīsma ngaranya katakut
nikang kṣatriya ikang pratijña, apan tan hana kṣatriyā tinggala kaḍatwan.”
Sabda dewa:
“Bisma namanya, menakutkanlah itu kesatriya yang bersumpah (demikian), sebab
tidak ada kesatriya akan meninggalkan kerajaan.”
|
Sabdaning
déwata: “Bisma jenengé (marga) satriya kang sumpah kaya mangkono kuwi medèni,
sebab ora ana satriya sing ninggalaké kraton.”
|
Mangkana ling ning dewaśabda, matang yan
Sang Bhīsma ngaran Sang Dewabrata wěkasan.
|
Mangkono
sabdaning dewa, mula wekasané Sang Dewabrata diarani Sang Bhisma
Demikian
sabda dewa, maka Sang Bismalah nama SDB akhirnya.
|
Winehakěn ta Sang Gandhawatī de Sang
Daśapatī.
Diberikanlah
SGW oleh SDP.
|
Sang
gandhawati dicaosaké déning Sang Dasapati
|
Mulih ta Sang Bhīsma maněmbahi sang bapa,
mājarakěn i těka Sang Gandhawatī de nira.
Pulanglah
SBisma menyembah ayahnya, mengabarkan kedatangan SGW olehnya.
|
Sang
Bisma mulih, nyembah marang bapaké, ngaturi pirsa tekané Sang Gandawati déning
panjenegané
|
Suka ta sira bapa ri ḍatěng Sang
Gandhawatī.
Senanglah
ayahnya akan kedatangan SGW.
|
Ramané
rena marga tekané Sang Gandhawati
|
Ka-pūh-an ta sang bapa de ni ka-jitendriya-ěn
ira.
Terkalahkanlah
sang ayah oleh hawa nafsunya.
|
Bapaké
kasmaran déning kuwating nafsuné
|
Sangka ri göng ni prabhāwa nira, sih sang
bapa ri sira, winehakěn ira ta sang hyang aji Swanccanandamarana, aji wěnang panghěrět hurip mwang pamangsila
kārana ning enggal paratra.
Karena besar
pengaruhnya, cinta ayahnya kepadanya, diberikanlah ajian Sw, ajian yang mampu
menghentikan hidup dan mempercepat kepada kematian.
|
Saka
gedhéné prabawawing tresnané bapaké marang panjenengané, aji
Swanccanandamarana diparingaké marang panjenengané, aji kang kuwawa
ngendhegaké urip lan nyepetaké pati
|
Kuněng pakurěn Sang Śāntanu lāwan Sang
Gandhawatī, mānak ta sira jalu rwang siki, atyanta ring paripūrṇa.
Lalu
kawinlah SS dengan SGW, beranaklah dia laki-laki dua orang.
|
Dene
Sang Santanu krama karo Sang Gandawati, peputra lanang loro, banget bagusé
|
Sang Citrānggada ngaran sang matuha.
|
Sang
Citranggada jenengé sing tuwa
|
Kuněng ari nira Sang Citrawīrya ngaran ira.
|
Déné
adhiné jenengé Sang Citrawirya
|
Sěḍěng yowana Sang Citrānggada Citrawīrya
katěkan ta Mahārāja Śāntanu maraṇa, mulih ta sireng swarga muwah.
Ketika
(sudah) dewasa SCG CW sampailah MS meninggal, kembalilah ia ke surga lagi.
|
Nalika
Sang Citranggada lan Citrawirya diwasa, Maharajan Sentanu tumekan ing sedané/janjiné,
panjenengané kondur menyang swarga manèh.
|
Rinatwakěn ta Sang Citrānggada de Sang
Bhīsma.
Dijadikan
rajalah SCG oleh S Bisma.
|
Sang
Citranggada didadèkaké ratu déning Sang Bisma
|
Mituhu pakon Sang Gandhawatī.
Menuruti
perintah Sang Gandhawati.
|
Manut
dhawuhé Sang Gandawati
|
Ada lanjutannya ga kak?
BalasHapus